1e jaargang no. 3 – juni 1970

RUBRIEK ‘Terugbladeren in Goes’, overgenomen uit gemeentelijk voorlichtingsblad ‘Samenspel’

1e jaargang no. 3 – juni 1970

De bouw van de huidige Ned. Hervormde Kerk heeft nog al wat met tegenslagen te kampen gehad. Chronologisch willen wij die, in grove lijnen, nog eens memoreren. Door het sterk toenemen van het aantal leden van de Ned. Hervormde Gemeente te Wolphaartsdijk, werd in het begin van de 2de helft van de 19e eeuw de noodzaak om de bestaande kerk door een nieuwe en ruimere te vervangen steeds groter. De nodige financiële middelen waren hiervoor aanwezig en vormden dus geen enkel beletsel. Eenmaal besloten tot het bouwen van een nieuwe kerk werd een prijsvraag uitgeschreven.

Vóór 15 december 1859 dienden de ontwerpen te zijn ingeleverd. Bekroond – en gehonoreerd met een bedrag van f 250,-- werd het ontwerp van de heren Hana en Smits, architecten te Amsterdam. Dit ontwerp werd ingezonden onder de spreuk uit 2 Kronieken 2: vers 6.De kerkbestuurders ontvingen in de loop van het jaar 1860, na een ingediend verzoek, van Z.M. de Koning machtiging om van de burgerlijke gemeente van Wolphaartsdijk voor f 6.500,-- onderhands te kopen het kerkhof met het daarop staande schoolgebouw en de toren, alsmede de op het kerkhof staande bomen.

Voorts werd aan het kerkbestuur een renteloos voorschot van f 3.600,-- toegekend. Van de minister voor de Zaken van de Hervormde Eeredienst werd toestemming ontvangen om de bestaande kerk en toren, alsmede het schoolgebouw af te breken en op die plaats een nieuwe kerk met toren en consistorie te bouwen. Na verkregen toestemming van gedeputeerde staten van Zeeland werden de bomen op het kerkhof verkocht. Op 18 januari 1861 werd door het kerkbestuur publiek aanbesteed het afbreken enz. van kerk, toren en schoolgebouw en het bouwen op die grond van een nieuwe kerk met toren naar het bekroonde ontwerp. 

Voor f 32.360,-- werden de heren H. Willemse en J.M. van Ditmars uit Middelburg de aannemers. Om de godsdienstoefeningen te kunnen laten doorgaan was achter een tweetal woningen aan de Lepelstraat een hulpkerk gesticht. Naar deze hulpkerk werd het meubilair uit de oude kerk overgebracht, met uitzondering echter van het orgel, dat – uit elkaar genomen –in de schuur achter de pastorie werd opgeslagen. Op 25 maart 1861 werd met de afbraak van de oude kerk begonnen. Reeds op 8 april d.a.v. deed zich bij deze afbraak door het instorten van een muur een dodelijk ongeval voor, terwijl nog 2 personen gewond werden.

Op 13 mei 1861 werd door het bijna 2 12/-jarig zoontje van de heer Mr. C.P. Lenshoek de eerste steen gelegd voor het nieuwe kerkgebouw. Een gedenksteen houdt de gedachtenis hieraan nog levendig. Op 4 november 1861 deed zich bij de bouw van de toren wederom een dodelijk ongeval voor. De timmerman C. Delnay uit Goes werd het slachtoffer van het kantelen van een paal en stortte naar beneden. Veertien dagen na dit ongeval vielen weer twee werklieden van de in aanbouw zijnde toren. Dezen kwamen er echter gelukkig vrijwel ongedeerd vanaf.

Ondanks een belangrijke overschrijding van de aannemingssom door het verzwaren van de funderingen van het gebouw en het noodzakelijk gebleken ophogen van het terrein, werd de bouw in 1862 voltooid. Op zondag 21 september 1862 had de plechtige inwijding van het in Byzantijnse stijl opgetrokken nieuwekerkgebouw plaats. Ds. Kluever sprak tot de gemeente naar aanleiding van Psalm 84, vers 5, eerste gedeelte. Opgemerkt wordt nog dat de kerktoren van een nieuw uurwerk werd voorzien, vervaardigd door A. Batstra te Leiden.

Het bestaande orgel, uiteraard aangepast aan de eisen van de nieuwe kerk, kreeg weer een plaats in de kerk. Dit orgel werd in het begin van deze eeuw door een nieuw vervangen. Voor het interieur van het nieuwe kerkgebouw werd nieuw meubilair, w.o. een preekstoel en 2 lichtkronen aangeschaft, Een van deze lichtkronen stortte op 11 januari 1865, na het eindigen van de dienst en tijdens het doven van de verlichting, plotseling naar beneden. Een gedeelte van de vrouwenzitplaatsen werd hierbij vernield. Niemand werd gelukkig getroffen. Alhoewel zeer afwijkend van vorm van de overige kerken en torens in Zeeland is en blijft de Ned. Hervormde Kerk voor Wolphaartsdijk een dominerend gebouw.

J.L. van der Valk

 (Archiefambtenaar)