Slavenschip Neptunus - Ruud Paesie

Hij wist al dat Vervenne zich in mei 1787 - na een veelbewogen periode als kapitein van twee slavenschepen - vanuit Vlissingen in de Koningstraat in Goes gevestigd had. Dat had hij een paar maanden eerder al in een transportakte uit de rechterlijke archieven van Goes gevonden. Het gaat om het pand waar nu restaurant Het Elfde Gebod zit.

Het pand Koningstraat 4 (ongeveer honderd jaar nadat Vervenne zich er vestigde).

Website Historie van Goes

Op de website Historie van Goes had hij vervolgens gevonden dat Cornelis Vervenne in maart 1787 vergunning kreeg voor het als grossier verkopen van brandewijn, genever en andere gedestilleerde wateren. Nu wilde hij de bron inzien waaruit dat kwam. Hij vond de vermelding inderdaad, in de Stadsnotulen.

Passage uit de Stadsnotulen waarin de verlening van de vergunnning aan Vervenne vermeld staat.

'C Vervenne Pz. als Grossier geadmitteerd'

Vervennes komst naar Goes was in feite een terugkeer naar zijn geboortestad. Hij werd in januari 1750 in Goes geboren en komt uit een schippersfamilie. Zijn vader Philip, lid van het schippersgilde, was schipper op de Europese vaart. Hij voer onder andere op Bordeaux, waarmee veel wijnhandel in die tijd was. Mogelijk was Cornelis daardoor al vertrouwd met de branche. Een broer van Cornelis was beurtschipper, die voer op Amsterdam en later Rotterdam. 

Cornelis overleed op 26 maart 1811 in Goes. Als beroep stond daarbij vermeld: Marchand de Vin.

Neptunus

Het verhaal van de terugkeer van Cornelis Vervenne naar Goes is maar een heel klein onderdeeltje in het verhaal dat Ruud Paesie schrijft over het slavenschip Neptunus. Cornelis Vervenne was kapitein van dit schip op het moment dat er in oktober 1785 voor de kust van West-Afrika een slavenopstand uitbrak en dat vervolgens explodeerde. Over het schip, de rederij en de toedracht van de explosie was nog helemaal niets bekend, wat opmerkelijk is.

Tijdens onderzoek naar de Zeeuwse rol tijdens de transatlantische slavenhandel stuitte Ruud Paesie op een spoor in de notariële archieven van Zierikzee. Hij vond daar een melding van de Neptunus die voor de kust van Guinea in de lucht vloog. Dat was voor hem het begin van een uitgebreid bronnenonderzoek. De Neptunus was in de vaart bij een Zierikzeese rederij, maar de slavenreizen werden georganiseerd en bevracht door een Amsterdamse koopman. Paesies zoektocht leidde hem van Zierikzee naar Amsterdam en verder naar Eindhoven, Brugge, Vlissingen, Den Haag, Middelburg en Goes. De ene ontdekking leidde tot de andere, zodat hij een goed beeld kon krijgen van de historische gebeurtenissen rond de Neptunus. Zo veel dat er een boek in zat.

Spannend

Het is een spannend verhaal. In najaar 2016 zal het boek verschijnen. De titel weet Paesie nog niet, maar de subtitel wordt: 'De meest dramatische slavenopstand aan boord van een Nederlands schip'. Hij citeert hiermee P.C. Emmer uit zijn boek De Nederlandse slavenhandel 1500-1850  (Amsterdam 2007).

Publicaties

Dr. Ruud Paesie is (maritiem) historicus. Hij publiceerde eerder, naast een veelheid aan artikelen, de boeken Geschiedenis van de MCC, Opkomst, bloei en ondergang (Zutphen 2015), Voor zilver en Zeeuws belang; De rampzalige Zuidzee-expeditie van de Middelburgse Commercie Compagnie, 1724-1727 (Zutphen 2012) en Zeeuwse kaarten voor de VOC; Het kaartenmakersbedrijf van de kamer Zeeland in de 17de en 18de eeuw (Zutphen 2010). www.paesie.nl

Dit interview is afgenomen in 2015.