Vondst middeleeuwse lakstempel in Aria

Op de lakstempel staat de volgende tekst: S’ PIETER WILLEM SONE (sigillum Pieter Willemsone). Deze naam met het wapen leidt tot de conclusie, dat dit een zegelstempel is van een van de heren van Blanckx. Zij bezaten in de late middeleeuwen een klein gedeelte van de ambachtsheerlijkheid van Kloetinge. De kern van hun territorium was de nog bestaande kasteelberg Blanckx- of Blaemskinderen aan de huidige ’s-Gravenpolderseweg. Een moderne boerderij aan deze weg draagt ook deze naam. De heren van Blanckx hebben zich blijkbaar in de veertiende en vijftiende eeuw staande gehouden, samen met nog enkele lokale families die gedeelten ambachtsheerlijkheid (en vaak ook een bergje) bezaten, tegenover de ‘grote’ ambachtsheren Van Borsele, die ook in Kloetinge veel bezit hadden. In het boek over de Adel in Zeeland van Van Steensel worden de heren van Blankx niet genoemd, en evenmin in het boek Cartularium van de heren Van Borsele, waarin diverse akten over Kloetinge gaan.

Waar de heren van Blankx zich, behalve in hun kasteelberg, ook hebben gemanifesteerd, is in de kerk van Kloetinge. In de buitenmuur van de kerktoren van Kloetinge bevindt zich een merkwaardig wapensteentje, met het Blankx-wapen. De toren is vermoedelijk in diverse fasen gebouwd, en later nog gemoderniseerd. De basis waarin het steentje is ingemetseld, zou uit het midden van de vijftiende eeuw kunnen dateren. In de kerk van Kloetinge bevindt zich onder nummer 15 een buitengewoon fraaie grafzerk waaronder diverse leden uit de familie Blankx zijn begraven, in 1471, 1488 en 1504. Daarna zijn er nog enkele leden van een andere lokale ambachtsherenfamilie, Brange (stammend uit een gebiedje op de grens met de gemeente Kapelle, de Braangendijk) onder de zerk terecht gekomen, in 1511 (die zowel Van den Brangge als Blans wordt genoemd) en een priester in 1541. Het helmteken, een halve boogschutter met een kruisboog in de aanslag, doet wel heel ridderlijk aan. 

Een belangrijke Blanckx was in de tweede helft van de zestiende eeuw Johan Adriaenszoon Blanckx, die rentmeester van de grote ambachtsheer Van Brederode van Kloetinge was, en in 1566 stadsbestuurder van Goes werd. Hij loodste de stad en Zuid-Beveland in 1577 zonder veel kleerscheuren naar het kamp van de Prins van Oranje. Deze Blanckx zal vast geen ambachtsheerlijke portie meer hebben bezeten. Aan hem danken we een straatnaam in Goes. 

Gezien de betekenis van de heren van Blanckx in de vijftiende eeuw denk ik dat de eigenaar niet de functie van schepen in het bestuur van deze kleine ambachtsheerlijkheid heeft gehad. Pieter Willemsone Blanckx zal ermee als ambachtsheer hebben gezegeld. De stempel is ofwel verloren, ofwel weggegooid. Het is niet ongeldig gemaakt, er zijn geen sporen te zien van een klap met een beitel. De precieze grenzen van de kleinere ambachtsheerlijkheden in Kloetinge, en tot hoelang die hebben bestaan, zijn niet precies bekend. De vindplaats Pykeswegje zou in de late middeleeuwen tot het territorium van de heren van Blanckx kunnen hebben behoord. Helaas bestaat er geen stamboom van de oudere Blanckxen. Er zijn alleen aantekeningen bekend over de familie uit de tijd van Johan Adriaenszoon Blanckx en zijn verwanten.

Els Coppens, archeoloog bij Artefact, vertelt over de andere vondsten bij Omroep Zeeland en in de PZC. De links naar deze artikelen zijn rechts te vinden.