Soroptimisten

Joke Smallegange (links) en Lenie Wondergem.

Het archief van de Soroptimistclub De Bevelanden omvat vijftien archiefdozen aan papier, plus nog los materiaal zoals vaantjes, cd's en usb-sticks. Joke Smallegange is er ongeveer vijf jaar geleden aan begonnen, eerst met een andere collega. Daarna heeft het werk een poosje stilgelegen, en sinds twee jaar heeft zij assistentie van Lenie Wondergem.

Sinds 1949

In Nederland zijn momenteel honderd clubs van Soroptimisten. De club in Zeeland is in 1938 opgericht; in 1949 zijn Walcheren en De Bevelanden gesplitst. Dat was om praktische redenen, de twee clubs onderhouden nauwe banden. Iedere vijf jaar vieren zij gezamenlijk hun lustrumverjaardag.

De charter waarmee Soroptimistclub De Bevelanden in mei 1949 een feit werd.

Inmiddels zijn er vier Zeeuwse clubs, ook Schouwen-Duiveland en Zeeuws-Vlaanderen hebben er een.

Internationaal

De Soroptimisten vormen een internationale vrouwenbeweging. Zij hebben zitting in Non Gouvernementele Organisaties zoals de Unesco, en zijn verder georganiseerd volgens continenten, landen en plaatsen. De Eerste Nederlandsche Soroptimist Club werd in 1927 in Den Haag opgericht. Grondlegster was de adellijke dame Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserink, die vaak in één adem met Aletta Jacobs wordt genoemd.

Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserink

In het archief kwamen Joke Smallegange en Lenie Wondergem een foto van haar tegen.

Doelstellingen

De Soroptimisten zetten zich in voor de mensenrechten en voor de verbetering van de positie van de vrouw. De wijze waarop zij dat doen, is vastgelegd in tien doelstellingen. Joke Smallegange heeft in haar portemonnee een kaartje waarop ze beknopt zijn weergegeven.

Het kaartje met de doelstellingen van de Soroptimistclubs.

Projecten

Die doelstellingen streven zij na met projecten. Bijvoorbeeld hebben ze gezorgd voor gelden voor de inrichting van een kinderkamer in een Blijf-van-mijn-Lijf-huis. Ook verzorgden ze een feestavond in Theater de Mythe voor laaggeletterden, waarbij mensen die pas hadden leren lezen en schrijven een boek geschonken kregen. Voor de stichting Leergeld zamelden ze laatst € 40.000 in. En op 21 maart doen ze mee met 'NL doet'.

De Internationale Unie en ook de Nederlandse Unie zoeken projecten uit, waar de clubs aan moeten bijdragen, en verder kiezen de leden ook zelf projecten uit. Iedere vijf jaar heeft Club De Bevelanden een lustrumproject samen met Club Walcheren.

Leden

De Bevelandse club heeft ongeveer vijftig leden. Dat zijn allemaal vrouwen die een beroep hebben of gehad hebben. Daarbij wordt gestreefd naar diversiteit in leeftijd en vakgebied. Het moet een zo breed mogelijke afspiegeling van de samenleving zijn. Het lukt aardig om ook jonge vrouwen erbij te betrekken. Een splitsing van gepensioneerde en nog werkende vrouwen is eens aan de orde gekomen, maar daar was niemand voor. Uit de club zijn vele vriendschappen voortgekomen en met een verjaardag of een geboorte is er altijd een kaartje.

Maatschappelijk

Een keer per maand komen ze bijeen bij de Goese Golf. Gezellig is het dan, zeggen ze. Eerst een maaltijd, dan een korte vergadering en na de pauze een activiteit die door een van hen of door een clubje leden ingevuld wordt. Dat is altijd maatschappelijk van aard. Het kan gaan over educatie, milieu, gezondheid, mensenrechten, economische en sociale ontwikkelingen, en internationale betrekkingen.

Tijdgeest

Wat komen ze zoal tegen in het archief? Notulen natuurlijk allereerst. Die werden oorspronkelijk met de hand in boeken geschreven, daarna waren het getypte en gestencilde velletjes, vervolgens fotokopieën en nu is alles digitaal. Je kunt de technische ontwikkelingen er precies aan aflezen.

Pagina's uit de notulenboeken.

Dat was overigens pas te zien toen ze alles chronologisch op een rijtje hadden. Want in de ene doos zat dit en in de andere dat. Ze zijn nu zo ver, dat ze kunnen zien dat de notulen redelijk compleet bewaard zijn gebleven.

Wat je er ook aan kunt aflezen, is de tijdgeest. Vroeger waren de notulen nogal uitgebreid, en plechtstatig van taal. Ze werden steeds informeler, zakelijker en makkelijker te lezen. Vroeger besloeg een verslag wel vijf pagina's, tegenwoordig past het op een A4'tje.

Vaantjes

Een greep uit wat het archief verder nog bevat. Jaarverslagen; correspondentie, nationaal en internationaal; de statuten van de Club en de inschrijving bij de Kamer van Koophandel; beschrijvingen en evaluaties van projecten en lustrumvieringen. En de vaantjes natuurlijk.

Elke club heeft zijn eigen vaantje en bij wederzijdse bezoeken worden vaantjes uitgewisseld. Soms komen ze iets bijzonders tegen. Bijvoorbeeld het proefschrift van een lid van de club; zij promoveerde op een studie naar schadelijke insecten bij het proefstation Wilhelminadorp.

Werk

Tijdens haar werkzame leven was Joke Smallegange bibliothecaris, haar werk was breder dan dat van iemand die boeken uitleent. Ze heeft veel verschillende  functies bekleed. Op het laatst beheerde zij een pychiatrische en psychologische vakbiblioteek. Lenie Wondergem heeft voor de klas gestaan en als algemeen schoolbegeleider gewerkt bij het RPCZ. Zij kwam al vroeg in aanraking met de Soroptimisten. Tijdens de ramp van 1953 werkte zij op een kleuterschool in Brouwershaven. De Soroptimisten hebben toen een bedrag geschonken waarvan materiaal gekocht kon worden.

Eeuwigheid

Ongeveer twee ochtenden per maand werken zij aan de ordening van het archief, maar het eind is in zicht. Nog voor de zomer verwachten zij klaar te zijn. Dan dragen zij het archief over aan de gemeentearchivaris. Maar voorlopig zijn er nog wel een paar vragen. Wat doe je bijvoorbeeld met het digitale archief? Ga je dat printen of houd je het bij de digitale versie?

Maar als je dan voor alleen digitaal kiest, hoe zit dat dan met de duurzaamheid? Van digitaal materiaal, en dan vooral van zelfgebrande cd's, is bekend dat de kwaliteit in de loop van de tijd sterk achteruitgaat en de gegevens op den duur zelfs helemaal verloren kunnen gaan. En dat is niet de bedoeling natuurlijk, want, ze gaan wel voor de eeuwigheid, dat spreekt vanzelf.

Joke Smallegange, gemeentearchivaris Mirjam Louisse en Lenie Wondergem.

De inventaris van Soroptimistclub De Bevelanden werd op 13 oktober 2015 tijdens een bijeenkomst op 13 oktober gepresenteerd in onze studiezaal. Op het programma stonden ook een rondleiding in de archiefbewaarplaats en een inleiding over het inventariseren.

Het voorbereidende werk voor de inventaris is gedaan door de leden Joke Smallegange en Lenie Wondergem. Oud-gemeentearchivaris en vrijwilliger Allie Barth heeft de inventaris gemaakt. Klik hier voor meer informatie over het werk dat Allie Barth doet bij het Gemeentearchief.

Dit interview werd afgenomen in 2015.

In maart 2016 verscheen een artikel over het project in De Soroptimist door Simone Lensink, met foto's van Ditty Smit van Damme. Dit kunt u hieronder bekijken.