Taalonderzoek - Jill Puttaert

Kerkarchieven

Ze is in de fase van het bronnen verzamelen. In Goes heeft ze eerst de archieven van de godshuizen doorzocht op verzoekschriften van arme mensen die steun vroegen. Dat leverde niet meteen veel geschikt materiaal op. Wat daarentegen wel heel interessant bleek, zijn brieven van mensen die zich wilden afscheiden van de gereformeerde kerk om toe te treden tot de hervormde gemeente.

Correspondentie Hervormde Kerk

De teksten die ze selecteert, fotografeert ze. Vervolgens gaat ze ze transcriberen en de gegevens in een database zetten.

Dialect

Jill vergelijkt het taalgebruik van de zogenaamde lagere sociale klassen in bronnen uit West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Zeeland (en misschien ook Zuid-Holland). In de geschiedenis gaat het altijd over 'de winnaars'. Over de taal van 'de elite' is genoeg bekend, maar juist niet over die van de grootste groep van de populatie, de mensen die het dichtst bij ons staan. Pas de laatste tijd is daar meer aandacht voor, ook in de taalgeschiedenis.

Ze bekijkt in haar onderzoek vooral in hoeverre het taalgebruik lokaal is of standaard. Een van haar eerste, voorlopige bevindingen is dat de gehanteerde taal minder in dialect is dan je misschien zou denken bij mensen die niet zo heel goed kunnen schrijven.

Authentieke bron?

Daar ligt meteen wel een zeer essentieel probleem op de loer. De eerste vraag die ze zich moet stellen, is: is het een authentieke bron? Is het een brief geschreven door de ondertekenaar zelf of is de brief door een ander opgesteld? Ze let daarom op de ondertekening en vergelijkt die met de rest van het handschrift.

Voor haar Masterstudie onderzocht ze vondelingenbriefjes uit Gent. Bij een kind dat te vondeling gelegd werd, vond men vaak een kort briefje en een 'bewijs', zoals een half doorgescheurde speelkaart. Haar huidige onderzoek borduurt daarop voort, maar is veel breder van opzet.

Mooi materiaal

Ze is enthousiast over het materiaal dat ze in het archief van de Hervormde Kerk vindt. Het is veel en het lijkt geschikt voor haar onderzoek, zodat ze hiermee een belangrijk deel van haar bronnenmateriaal van Zeeland binnen heeft. Verder zal ze ook bij het Zeeuws Archief op zoek gaan. Het mooie van het Goese materiaal is ook dat er het boek van Dekker is, waarin ze achtergronden kan vinden. In Vlaanderen vindt ze in de literatuur eigenlijk nooit informatie over mensen die brieven schrijven.

In zijn boek Gereformeerd en evangelisch beschrijft professor Dekker, zoals de subtitel weergeeft: 'Ontstaan en geschiedenis van de Buddinggemeente te Goes en haar plaats in het Nederlands protestantisme in de periode 1839-1881'.

Doctoreren

Jill Puttaert haalde haar master Taal- en Letterkunde aan de Vrije Universiteit Brussel, met de specialisatie historische sociolinguïstiek. Als vooropleiding had ze een lerarenopleiding (bachelor) Nederlands en Geschiedenis, met aansluitend een schakeljaar Taal- en Letterkunde aan de VUB. Nu gaat ze dus promoveren, of 'doctoreren', zoals ze in België zeggen.

Ze heeft een onderzoeksplaats bij de universiteit, in Nederland zou je het een aio noemen. Ze geeft ook colleges, maar ze verkeert in de luxe positie dat ze veel tijd aan haar onderzoek mag besteden. Toch zal het nog wel een paar jaartjes duren, voor ze haar onderzoeksresultaten kan presenteren.

Dit interview is afgenomen in 2015.